Triṃśikāvijñaptikārikāḥ
Technical Details
triṃśikāvijñaptikārikāḥ
|ṃamaḥ sarvabuddhabodhisattvebhyaḥ||
ātmadharmopacāro hi vividho yaḥ pravartate|
vijñānapariṇāme'sau pariṇāmaḥ sa ca tridhā||1||
vipāko mananākhyaśca vijñaptirviṣayasya ca|
tatrālayākhyaṃ vijñānaṃ vipākaḥ sarvabījakam||2||
asaṃviditakopādisthānavijñaptikaṃ ca tat|
sadā sparśamanaskāravitsaṃjñācetanānvitam||3||
upekṣā vedanā tatrānivṛtāvyākṛtaṃ ca tat|
tathā sparśādayastacca vartate srotasaughavat||4||
tasya vyāvṛttirarhattve tadāśritya pravartate|
tadālambaṃ manonāma vijñānaṃ mananātmakam||5||
kleśaiścaturbhiḥ sahitaṃ nivṛtāvyākṛtaiḥ sadā|
ātmadṛṣṭyātmamohātmamānātmasnehasaṃjñitaiḥ||6||
yatrajastanmayairanyaiḥ sparśādyaiścārhato na tat|
na nirodhasamāpattau mārge lokottare na ca||7||
dvitīyaḥ pariṇāmo'yaṃ tṛtīyaḥ ṣaḍvidhasya yā|
viṣayasyopalabdhiḥ sā kuśalākuśalādvayā||8||
sarvatragairviniyataiḥ kuśalaiścaitasairasau|
samprayuktā tathā kleśairupakleśaistrivedanā||9||
ādyāḥ sparśādayaśchandādhimokṣasmṛtayaḥ saha|
samādhidhībhyāṃ niyatāḥ śraddātha hrīrapatrapā||10||
alobhāditrayaṃ vīryaṃ praśrabdhiḥ sāpramādikā|
ahiṃsā kuśalāḥ kleśā rāgapratighamūḍhayaḥ||11||
mānadṛgvicikitsāśca krodhopanahane punaḥ|
mrakṣaḥ pradāśa īrṣyātha mātsaryaṃ saha māyayā||12||
śāṭhyaṃ mado'vihiṃsā hrīratrapā styānamuddhavaḥ|
āśraddhyamatha kausīdyaṃ pramādo muṣitā smṛtiḥ||13||
vikṣepo'samprajanyaṃ ca kaukṛtyaṃ middhameva ca|
vitarkaśca vicāraścetyupakleśā dvaye dvidhā||14||
pañcānāṃ mūlavijñāne yathāpratyayamudbhavaḥ|
vijñānānāṃ saha na vā taraṅgāṇāṃ yathā jale||15||
manovijñānasaṃbhūtiḥ sarvadāsaṃjñikādṛte|
samāpattidvayānmiddhānmūrcchanādapyacittakāt||16||
vijñānapariṇāmo'yaṃ vikalpo yad vikalpyate|
tena tannāsti tenedaṃ sarvaṃ vijñaptimātrakam||17||
sarvabījaṃ hi vijñānaṃ pariṇāmastathā tathā|
yātyanyo'nyavaśād yena vikalpaḥ sa sa jāyate||18||
karmaṇo vāsanā grāhadvayavāsanayā saha|
kṣīṇe pūrvavipāke'nyad vipākaṃ janayanti tat||19||
yena yena vikalpena yad yad vastu vikalpyate|
parikalpita evāsau svabhāvo na sa vidyate||20||
paratantrasvabhāvastu vikalpaḥ pratyayodbhavaḥ|
niṣpannastasya pūrveṇa sadā rahitatā tu yā||21||
ata eva sa naivānyo nānanyaḥ paratantrataḥ|
anityatādivad vācyo nādṛṣṭe'smin sa dṛśyate||22||
trividhasya svabhāvasya trividhāṃ niḥsvabhāvatām|
sandhāya sarvadharmāṇāṃ deśitā niḥsvabhāvatā||23||
prathamo lakṣaṇenaiva niḥsvabhāvo'paraḥ punaḥ|
na svayaṃbhāva etasyetyaparā niḥsvabhāvatā||24||
dharmāṇāṃ paramārthaśca sa yatastathatā'pi saḥ|
sarvakālaṃ tathābhāvāt saiva vijñaptimātratā||25||
yāvad vijñaptimātratve vijñānaṃ nāvatiṣṭhati|
grāhadvayasyānuśayastāvanna vinivartate||26||
vijñaptimātramevedamityapi hyupalambhataḥ|
sthāpayannagrataḥ kiñcit tanmātre nāvatiṣṭhate||27||
yadālambanaṃ jñānaṃ naivopalabhate tadā|
sthitaṃ vijñānamātratve grāhyābhāve tadagrahāt||28||
acitto'nupalambho'sau jñānaṃ lokottaraṃ ca tat|
āśrayasya parāvṛttirdvidhā dauṣṭhulyahānitaḥ||29||
sa evānāsravo dhāturacintyaḥ kuśalo dhruvaḥ|
sukho vimuktikāyo'sau dharmākhyo'yaṃ mahāmuneḥ||30||
||triṃśikāvijñaptikārikāḥ samāptāḥ||
|kṛtiriyamācāryavasubandhoḥ||